Vitið þið að á Íslandi eigum við tvö móðurmál, íslensku og íslenskt táknmál
Það verður alveg að viðurkennast að ég hafði bara ekki leitt hugan mikið að því hvernig líf heyrnarskertra og heyrnarlausra einstaklinga er. Ekki fyrr en að sonur okkar, sem verður þriggja ára á árinu, greinist með töluvert mikla heyrnaskerðingu síðastliðið sumar. Það tók okkur nokkra mánuði að átta okkur alveg á því hversu illa hann heyrði, enda tók tíma í að ná að mæla hann almennilega. Þegar jafnaldrar hans á leikskólanum voru öll farin langt fram úr honum í tali þá kom skellurinn og óttinn.
Hvað ef hann fer bara ekkert að tala?
Hvernig á honum eftir að ganga í skóla?
Getur hann lært að lesa?
Verður honum strítt?
Getur hann tekið jafnan þátt í öllu?
Áhyggjurnar þyrmdu yfir okkur og margar fleiri spurningar komu upp í hugann.
Í dag er Christofer er rétt að verða þriggja ára og talar hann um 25 orð, hann mun að öllum líkindum fá RADD - mál
Radd-mál: er talað mál sem flestum okkar þykir sjálfsagt Tákn-mál: táknmál byggist á táknum og er sjónrænt mál Ritað-mál: er skrifað/ritaður texti
Til að Christofer nái tökum á radd-máli þarf hann mikinn stuðning, talþjálfun og heyrnatæki alltaf - alla daga allt sitt líf. Það má ekki vera mikill háfaði í kringum hann, því heyrnatækin nema öll auka hljóð og þá nær hann ekki að greina hvað verið er að segja. Það þarf að passa upp á alla hljóðvist svo hann geti heyrt. Við byrjuðum í ferlinu í haust og eigum því enn margt mikið ólært.
Við erum nýlega búin að hitta frábærar konur á samskiptamiðstöð heyrnalausra og heyrnaskertra sem eru uppfullar af þekkingu. Við vorum hjá þeim í tvo tíma eins og svampar í fyrsta spjallinu okkar. Þær bjóða upp á frábæra þjónustu fyrir fjölskyldur og aðstandendur sem við munum koma til með að nota mikið.
Næstum 250 börn á aldrinum 0 - 18 ára eru skjólstæðingar Heyrnar- og talmeinastöðvarinnar HTÍ. Í þeim hópi eru heyrnarlaus og heyrnarskert börn sem og þau sem eru heyrnarskert á öðru eyra en með fulla heyrn á hinu.
Heildarfjöldi heyrnalausra hér á landi eru 0,01 % eða um 300 döff einstaklingar.
Hins vegar eru 15 til 20 þúsund Íslendingar heyrnaskertir, í þeim hópi eru bæði fólk fætt heyrnaskert, hefur hlotið heyrnaskaða af ýmiskonar ástæðum og aldraðir.
(Frétt á degi heyrnalausra inn á Vísir)
Á myndinni hér til hliðar erum við að fagna fermingu elsta sonar okkar. Þarna vorum við grunlaus um stöðu Christofers. Hann var þó mjög gjarn á að fá eyrnabólgur og lágu áhyggjur okkar helst því tengdu. En hann brást við hljóðum og það var ekki fyrr en um tveggja ára aldurinn sem áhyggjurnar uxu hratt vegna seinkunar í máli og skertra viðbragða við hljóðum.
Eftir að Christofer fékk staðfesta greiningu á heyrnaskerðingu frá HTÍ fundum við fjölskyldan að viðhorf okkar og hugsunarháttur breyttist. Við fórum að sjá heiminn með hans augum. Veltum fyrir okkur tjáningargetu hans og hvernig honum muni vegna í framtíðinni. Við litum í eigin barm og ræddum hvað við gætum gert til að stuðla að bættari lífsgæðum hjá honum. Við höfum ákveðið að læra táknmál með honum svo hann fái mál sem allra fyrst.
Vísindamenn hafa uppgötvað kosti þess að læra táknmál sem barn. Barnið getur byrjað að tákna bókstafi löngu áður en það lærir að tala. Það þýðir að barnið getur bæði öðlast skilning og fengið meiri orðaforða fyrr eða áður en þroski þess til að nota radd-máli hefst. BBC sýndi þetta í heimildarmynd sinni "The Secret World of Babies", mínútu 42.
Barnatákn eru bæði fyrir börn og foreldra, óháð heyrnarskerðingu. Mikill ávinningur er af notkun barnatákna. Eins og t.d:
Barnið fær tækifæri til að tjá vilja sinn og óskir áður en það getur talað. Það getur skilið og gert sig skiljanlegt áður en radd-mál hefst.
Gremja barns getur orðið minni. Þegar barnið vill tjá væntingar eða vonbrigði en hefur ekki til þess verkfæri geta komið upp hindranir í samskiptum. Það er erfitt fyrir foreldri þegar það veit ekki hvað barnið vill. Ef barnið hefur yfir að ráða táknum til tjáningar verða hindranir og gremja minni.
Tengslamyndun milli þín og barnsins, aukin samskipti dýpka sambandið.
Málþroski styrkist. Sumir hafa áhyggjur af því að táknmál tefji málþroskann en reynslan hefur sýnt hið gagnstæða, þ.e. að málþroskinn gengur betur.
Tekið af síðu félag heyrnalausra, mikið af áhugarverðu og fróðlegu efni er að finna þar - Félag heyrnalausra.
Við spurðum mikið út í þá einstaklinga sem eru alveg heyrnalausir en þau mælast með heyrn > 90 desibelum - (dB). Það þýðir að spila þarf hljóð á þeim hljóðstyrk til að viðkomandi einstaklingur geti greint hljóðið. Einstaklingur með fulla heyrn mælist með heyrn á bilinu 5dB til 20dB, sem sagt greinir hljóð við mjög lágan hljóðstyrk. En strákurinn okkar er á bilinu 40 til 60 dB og heyrir illa lág hljóð og tal og er því á talmálslínunni, þ.e.a.s. getur haft gagn af því að læra táknmál auk þess að fá mögnun á hljóði með heyrnartækjum. Ég kann bara að útskýra þetta á mjög einfaldan hátt þar sem þessi heimur er svo nýr fyrir okkur.
Desíbel er mælieining á hljóðstyrk fyrir mannfólk, en sum dýr heyra t.d. hljóð sem við heyrum ekki.
"130 dB Þotuhreyfill í 20 m fjarlægð
120 dB Hávær rokk tónlist
95 dB Hávær klassísk tónlist
80 dB Hávær umferð
60 dB Samtal
15 dB Hvísl
10 dB Fjúkandi laufblöð
0 desibel er þögn (fyrir manneyru)"
Mannseyru nema þó ekki hljóðstyrk línulega, heldur eru þetta bylgjur og því þó okkur finnist hljóðið tvöfaldast eða hávaðinn, þá er ekki endilega að hljóðstyrkurinn tvöfaldist. Hljóð berst í bylgjum.
Margir rokkarar hafa misst heyrnina, enda getur hljóðstyrkur yfir 85 dB skemmt heyrnina varanlega. Hljóð yfir 140 dB getur valdið líkamlegum sársauka og skemmdum samstundis.
En líður heyrnarlausum ekki eins og þeir séu útlendingar í sínu eigin heimalandi. "Jú það er akkúrat þannig" Þetta er vissulega einangraður hópur sem er mjög stoltur af sínu ÍSLENSKA táknmáli, en á sama tíma mjög erfitt og takmarkandi að geta ekki tala við meiri hluta þjóðarinnar, nema með bendingum og varalestri eða þurfa að skrifa niður það sem þú villt segja.
Ég man eftir því í grunnskóla þegar okkur var kennt stafrófið á táknmáli, mér þótti það mjög spennandi og sérstaklega þótti mér spennandi að geta stafað nafnið mitt á táknmáli. Ég hef leitt mikið hugan að þessu núna SKILJANLEGA ! Og skammast mín fyrir það að hafa ekki gert það fyrr, ekki fyrr en að mitt barn þarf að læra táknmál svo hann fái mál sem fyrst. Við þurfum öll fjölskyldan og stórfjölskylda hans að læra táknmál og eru allir mjög tilbúnir í það hlutverk.
Ég vildi óska þess að ég kynni táknmál.
Þá hefði ég mál og hefði getað kennt Christofer mál mikið fyrr. Þá hefði hann mál til þess að tjá sig. En í dag á hann ekkert mál, það mun koma, en við erum búin að missa af mjög dýrmætum tíma. Hann mun læra táknmálið á undan mér, hann mun verða fljótari að læra en ég, en við fjölskyldan erum öll samstyllt. Krakkarnir munu örugglega vera líka fljótari að læra en við fullorðna fólkið og vonandi getum við öll hjálpað hvort öðru.
Í skólakerfinu er snemma lögð áhersla á annað tungumál og á Íslandi læra flestir dönsku og ensku og flestir bæta við þýsku/spænsku eða frönsku. En af hverju ekki táknmáli?
Það þarf vitundavakningu í þessu máli á Íslandi og erfileikunum sem þessi hópur býr við.
En af hverju er íslenskt táknmál ekki kennt í öllum leik- og grunnskólum landsins ? Það á að vera jafn sjálfsagt og að læra ensku eða dönsku.
Er það ekki í okkar hlutverki að reyna eftir fremsta megni að allir þjóðfélagsþegnar eigi sem jafnan rétt og fái sömu tækifæri? Þau munu ekki eiga það ef við lokum augunum fyrir íslensku táknmáli í íslensku menntakerfi. Erum við ekki að reyna að fagna fjölbreytileikanum og "minnihlutanum" - í hvaða mynd sem hann er.
Í leikskólanum Sólborg eru bæði heyrandi og heyrnalausir kennarar og öll börn læra táknmál. Hlíðaskóli sérhæfir sig líka á þessu sviði og öll börn læra táknmál.
Brjálað að gera hjá Christofer í jarðvergsvinnuni fyrri nýja húsið
Við ætlum að leita aðstoðar hljóðverkfræðinga við að gera húsið að hans griðarstað sem og okkar allra. Það þarf að huga að allri hljóðvist en góð hljóðvist skiptir miklu máli. Það er ekki síður mikilvægt fyrir okkur, hvort sem þú ert heyrandi eða heyrnaskertur.
Hljóðvist og hljómburður innan rýma hefur mikil áhrif á líðan, einstaklinga.
Fjölmargar rannsóknir hafa sýnt fram á neikvæð áhrif of mikils hávaða. Við munum nýta okkur þetta í efnisvali (bæði á gólf og veggi) sem og við gluggaval o.fl. Við munum gera sér póst hvernig við hugum að hljóðvist.
Það sem hefur hjálpað okkur mikið er að eiga góða fjölskyldu og vini sem hafa stutt okkur í gegnum allt ferlið, við erum þakklát fyrir strákinn okkar og að við búum í samfélagi sem er opið, tæknin er góð, skilningurinn mikill og frábæra aðstoð frá Heyrna- og talmeinastöðinni. Alltaf má þó betur fara og gera enn betur!